رز سانگ

باغ خسرو شاهی

در محله جماران باغ‌های زیبایی قرار گرفته که در دل خود خاطراتی دارد. برخی از این باغ‌ها باقی نیست و جای خود را به برج‌ها و ساختمان‌ها داده است. باغ‌ها به نام مالکان آنها شناخته می‌شد. یکی از باغ‌هایی که هنوز سرپا مانده، باغ «علی خسروشاهی» در همسایگی محله حصارک جماران است. گروه صنعتی مینو سال ۱۳۳۸ از سوی علی خسروشاهی بنیان نهاده شد و در آبان همان سال فعالیت تولیدی خود را با تأسیس شرکت صنعتی پارس مینو آغاز کرد که تا سال ۱۳۵۷ مدیریت کارخانه برعهده او بود.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی این مجموعه در اختیار سازمان صنایع ملی ایران قرار گرفت. در میانه باغ 15هزار‌مترمربعی خسروشاهی در شمال محله جماران، کوشک 2طبقه‌ای قرار دارد که این روزها با عنوان سرای محله جماران میزبان شهروندان است. البته 7هزار‌مترمربع از این باغ در اختیار مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی(ره) قرار گرفته و با دیوار از قسمت سرای محله جدا شده است. سال 1391این باغ از سوی شهرداری خریداری شد و در اختیار سرای محله قرار گرفت.

باشگاه ورزشی بانوان در بخش شمالی محوطه بیرونی سرای محله و در بخش جنوبی آمفی‌تئاتر فعال است. در کوچکی از انتهای حسینیه جماران و بیت حضرت امام(ره) به این باغ باز می‌شود. آن روزها که امام خمینی(ره) به دلیل مسائل امنیتی نمی‌توانستند در کوچه و خیابان قدم بزنند با توجه به توصیه دکترشان که هر صبح باید 20دقیقه پیاده‌روی می‌کردند خسروشاهی این باغ را در اختیار امام(ره) قرار داده بود تا ایشان بتوانند در این باغ قدم بزنند.

حضرت امام(ره) برخی اوقات در این باغ با حضور عده‌ای اندک نمازجماعت هم اقامه می‌کردند. از باغ‌های دیگر این محله باغ مشیرالسلطنه (امیر سلیمانی) است که شاید بزرگ‌ترین باغ در جماران باشد. این باغ 20هزار‌مترمربعی از سوی شهرداری تهران خریداری و ساختمان قدیمی آن بازسازی شده و با عنوان فرهنگسرای امام(ره) فعالیت می‌کند. باغ‌های سزاوار، زاهدی، فولادی، ضرغام‌فر و صانعی از دیگر باغ‌های این محله بود که جای برخی از آنها ساختمان سبز شده است.

منبع:باغ خسرو شاهی

باغ خسرو شاهی

باغ پهلوان پور از باغهای متعلق به اواخر دوره قاجار است. این باغ متعلق به فردی به نام «حسن ملارضا» بوده است که بعد از او به دامادش «علی پهلوان» تعلق گرفت.

گرچه احداث بناهای مختلف این مجموعه به دوره های مختلف مربوط می شود اما تاریخ احداث اولیه مجموعه به اواخر دوره قاجار باز می گردد. منطقه مزویرآباد مهریز به دلیل دسترسی به قنات و وجود آب روان در منطقه در گذشته یک منطقه اعیان نشین محسوب می شده است. وجود باغهای زیبا در این منطقه که بیشتر از دوره های قاجار و پهلوی برجای مانده، تا حدود زیادی تغییرات سبک باغسازی را از قاجار به پهلوی نشان می دهد.
دو طرف جوی اصلی باغ پهلوان پور درختان تنومند و سالخورده چنار قرار دارند. درختان مثمر باغ نیز شامل انار، بادام و خرمالو است و کاشت این درختان با توجه به گرمای زیاد استان یزد نمایانگر آب و هوای متفاوت نسبتاً خنک این منطقه است.

باغ پهلوان پور کجاست؟

باغ پهلوان پور مهریز به دلیل روان بودن آب از داخل آن از گذشته دارای جاذبه خاصی بوده است. این آب از قنات مشهور به «حسن آباد» سرچشمه می گیرد و به جز باغ پهلوان پور به طور مستقیم از هیچ یک از باغهای منطقه عبور نمی کند. آب قنات حسن آباد درختان چناری را که در حاشیه آن روییده اند، سیراب می کند. علاوه بر قنات ذکر شده این باغ از طریق دو رشته آب دیگر به نام قنات «شاه حسینی» و قنات «مزویر آباد»، آبیاری می شود. .
باغ دارای ۱۶ حقابه (سهمیه آب در اصطلاح محلی یزد حقابه نامیده می شود) است که هر ۱۲ روز یکبار به آن متعلق می گیرد. زمان هر حقابه بین ۱۰ الی ۱۱ دقیقه است که به آن سبو نیز گفته می شود.

باغ پهلوان پور از لحاظ معماری نمایانگر تغییرات سبک باغسازی کهن ایرانی به سمت و سوی باغسازی رایج امروزی است.مساحت این باغ 5/3 هکتار و عمده ساخت و ساز صورت گرفته در آن شامل برج گلی و فضاهای خدماتی مرتبط با آن در جبهه جنوب شرقی است. عمارت زمستانخانه در جبهه غربی، عمارت شربتخانه (کوشک) در بخش مرکزی، فضاهای خدماتی (اصطبل، انبار، سرایداری و … ) و کارگاه ریسندگی و قالی بافی در جبهه جنوبی است.
سبک معماری آن ترکیبی از معماری کوشکی و حیاط مرکزی است که کوشک اصلی در مرکز محور اصلی باغ قرار دارد. مسیر عبوری آب در باغ نیز از این محور است. علاوه بر این محور اصلی آب در دو محور دیگر نیز جریان دارد که باغ آرایی حول این دو محور به وجهی زیبا صورت گرفته است، به این معنا که درختان نظام ساز باغ در حاشیه این دو خیابان کاشته شده اند.

مجموعه ورودی باغ شامل برج ، اصطبل و کاهدان است. تزیینات برج همانند تزیینات دوره زندیه است اگر چه تاریخ احداث تمامی این سه بنای ذکر شده مربوط به دوره قاجار است. ارزشمندترین و زیباترین بخش باغ عمارت کوشک یا شربتخانه در سه طبقه و به مساحت 1500 مترمربع است و عمارت کلاه فرنگی کوشک با کاربندی پرکاری زینت داده شده و از نفیس ترین قسمت های بنای شربتخانه به شمار می رود. این عمارت بر اساس ضوابط و اصول باغات ایرانی بر محور اصلی باغ قرار گرفته است. ساخت کوشک به دوره قاجار مربوط می شود و در سه سطح (دو و نیم طبقه) طراحی شده است. بخش داخلی کوشک شامل تالار، حوضخانه و گوشواره ها است که آب قنات حسن آباد پس از آنکه از وسط کوشک عبور می نماید، در باغ جاری می شود.
بنای معروف دیگر که در مجموعه وجود دارد، بنای «زمستانخانه» است که ساخت آن به دوره پهلوی اول مربوط می شود و از آن جهت به زمستانخانه مشهور است که جهت آن با توجه به اقلیم منطقه، بنا را برای استفاده در زمستان مناسب می ساخته است. این بنا در یک طبقه ساخته شده و اتاقهای نشیمن، پستو ، طنبی و مطبخ را شامل می شود.

در کنار کوشک آشپزخانه ، حمام و انباری قرار داشته است که اخیراً بوسیله حفاری از زیر خاک بیرون آورده شدند. بنای مشهور به سرایداری نیز که محل سکونت و کارگاه خدمه باغ بوده است در جبهه شمالی باغ قرار دارد.

باغ پهلوان پور مهریز به شماره 6334 مورخ 81/7/7 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و با ثبت جهانی این اثر و باغ دولت آباد یزد، نخستین ثبت آثار جهانی استان یزد رقم خورد.

منبع:باغ پهلوان پور کجاست؟

باغ پهلوان پور کجاست؟